بررسی اثر پرتودهی اشعه گاما روی خصوصیات مورفولوژیکی کلزا (brassica napus l.) و ارزیابی تنوع ژنتیکی القایی با استفاده از نشانگر مولکولی rapd

کلزا یکی از مهمترین گیاهان روغنی جهان به شمار می آید. دانه کلزا با داشتن 40 تا 50 درصد روغن، منبع با ارزشی برای تأمین روغن خوراکی می باشد. بنابراین ایجاد واریته های مناسب کشت در شرایط مختلف مهم ترین پیشنیاز توسعه زراعت این محصول تلقی می گردد. در کنار روش های اصلاحی کلاسیک، اصلاح موتاسیونی جهت ایجاد خصوصیات مطلوب در محصولات زراعی استفاده می شود که اساس آن بر ایجاد تنوع، انتخاب، ارزیابی و افزایش ژنوتیپ های مطلوب است. در این تحقیق جهت بررسی اثر پرتودهی اشعه گاما بر خصوصیات مورفولوژیکی کلزا، دو رقم (rgs003 وpf)، پنج دز اشعه گاما (500، 700، 900، 1100و 1300 گری) و شاهد (بدون دز) در شرایط آزمایشگاهی و مزرعه ای به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی در دو سال زراعی 86-1385 و87-1386 مورد مطالعه قرار گرفتند. بر اساس نتایج بررسی آزمایشگاهی، بالاترین ضریب تنوع نسبی، گسترده ترین دامنه تنوع و بیشترین میزان تغییر واریانس تیمار نسبت به شاهد در رقم pf مشاهده شد. و این امر نشان می دهد که عکس العمل این رقم به تیمارهای موتاژنی بیشتر بوده است. در بررسی مزرعه ای در گیاهان m2 تحت تیمارهای آزمایشی، تنوع ژنتیکی معنی داری در اکثر صفات مورد مطالعه مشاهده شد. بطوری که ارتفاع گیاه در هر دو رقم در اکثر موارد نسبت به شاهد کاهش یافت. همچنین پرتودهی روی میانگین طول غلاف و وزن هزار دانه در هر دو رقم روند افزایشی داشته است. به منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی القایی با استفاده از نشانگر مولکولی ،واکنش های pcr با استفاده از 6 نشانگر rapd روی dna مورد نظر صورت گرفت. بر اساس نتایج حاصل از دندروگرام داده های مولکولی و مورفولوژیکی، تفاوت هایی در گروه بندی بین شاهد و لاین های تحت تیمار در هر دو دندروگرام مشاهده شده است. بطور کلی بر اساس نتایج بدست آمده می توان بیان نمود که پرتودهی اشعه گاما در ژنوم کلزا تنوع قابل ملاحظه ای ایجاد کرده است لذا می توان از تنوع مطلوب ایجاد شده در برنامه های اصلاحی استفاده کرد.